Azərbaycanda bugünədək müxtəlif dinlər, inanclar yayılsa da, heç birinin ömrü İslam qədər uzun olmamışdır. Tarixə nəzər salsaq, görərik ki, İslamdan öncə bu torpaqlarda yayılmış Xristianlıq tarixi Azərbaycan ərazilərinin yalnız şimal hissəsini, daha dəqiq desək, Albaniya ərazisini əhatə etmişdir. Xristianlıqdan əvvəl meydana çıxan Atəşpərəstlik isə Azərbaycanın cənubunda - Atropatena ərazisində yayılmışdır.
Bu baxımdan deyə bilərik ki, İslam Azərbaycanda son 14 əsrdə aparıcı mövqeyini qoruyub saxlayan ümumxalq dinidir. Ona görə də, bu dinin Azərbaycanda yayılmasının və ümumxalq dininə çevrilməsinin tarixini bilmək, onu gələcək nəsillərə ötürmək milli-mənəvi dəyərlərimizin yaşadılması üçün olduqca əhəmiyyətlidir.
Təəssüf ki, bəzən İslamın xalqımıza qılınc gücü ilə - zorla qəbul etdirildiyini iddia edənlər də olur. Halbuki bu cür cəfəng iddiaların nə elmi, nə də tarixi əsası vardır. Çünki azərbaycanlılar nə zorla öz dinini dəyişən xalq, nə də İslam bu zorakılığa haqq qazandıran dindir. Digər tərəfdən, tarixi mənbələrdəki faktlar da təsdiqləyir ki, İslam dininin Azərbaycanda yayıldığı dövrdə xalqın narazılığını əks etdirən etirazlar və qiyamlar bu dinə qarşı yox, ərəblərin işğalçılıq siyasətinə qarşı yönəlmişdi. Həm də onu nəzərə almaq lazımdır ki, əgər İslam qılınc gücünə qəbul etdirilsəydi, onun Azərbaycanda ömrü bu qədər uzun olmaz və ümumxalq dininə çevrilməzdi. Əksinə, tarix göstərir ki, İslam dininin türk xalqları, o cümlədən, Azərbaycan xalqı arasında yayılması böyük tarixi əhəmiyyətə malik hadisə olub. Türk xalqları bu dini qəbul etməklə həm daha əhatəli və zəngin sivilizasiyanın əsasını qoyub, həm də bu sivilizasiyanın formalaşmasında, inkişafında, zənginləşməsində və qorunmasında mühüm rol oynayıblar.
HəciRahim Babayev
Mərdəkan Cümə Məscidinin İcma Sədri
.jpg)
.jpg)
.jpg)
